Dlaczego zapalenie zatok nawraca? Najczęstsze przyczyny i sposoby zapobiegania

Zapalenie zatok to częsty i uciążliwy problem – utrudnia oddychanie, powoduje ból głowy i uczucie ucisku, a także ogólnie osłabia organizm. Choć w większości przypadków objawy te utrzymują się od kilku do kilkunastu dni, niektóre okoliczności sprawiają, że taki stan trwa znacznie dłużej. Jakie są czynniki ryzyka przewlekłego zapalenia zatok? Czy możemy w jakiś sposób mu zapobiec?

Dlaczego zapalenie zatok tak często powraca?

Nawracające zapalenie zatok może mieć wiele przyczyn, ale jedną z najczęstszych jest niedoleczona infekcja wirusowa lub bakteryjna. Wiele osób przerywa leczenie, gdy tylko ustąpią najgorsze objawy – to błąd, ponieważ nie w pełni wyciszony stan zapalny może ponownie się rozwinąć. Dodatkowo sprzyjają temu wady anatomiczne dróg oddechowych (np. krzywa przegroda nosowa), które utrudniają prawidłowy odpływ wydzieliny z zatok, a to stwarza środowisko korzystne dla rozwoju drobnoustrojów.

Kolejnym czynnikiem ryzyka są zaburzenia odporności. Wskutek stresu, zmęczenia, niezdrowej diety czy chorób towarzyszących układ immunologiczny może nie działać w pełni skutecznie. To nie tylko osłabia walkę z infekcjami, ale także sprzyja przenikaniu drobnoustrojów ze środowiska.

Ponadto u niektórych osób zapalenie zatok jest powiązane z alergią wziewną, której towarzyszy przewlekły katar, utrzymujący się nawet przez kilka miesięcy. Stale zatkany nos i opuchnięta śluzówka blokują naturalne ujścia z zatok, czym stwarzają środowisko sprzyjające namnażaniu się bakterii i wirusów. Oprócz tego błony śluzowe drażnić mogą czynniki środowiskowe, np.:

• smog,
• suche powietrze,
• dym papierosowy^[1].

Co zrobić, by zapobiec nawrotom zapalenia zatok?

Niestety nie na wszystkie czynniki ryzyka rozwoju zapalenia zatok mamy wpływ. Jednak niezależnie od przyczyny problemu warto przywiązywać szczególną uwagę do higieny dróg oddechowych. Regularne płukanie nosa solą fizjologiczną lub roztworem hipertonicznym chlorku sodu pomaga usunąć zanieczyszczenia i nadmiar wydzieliny. Ważne jest też unikanie kontaktu z dymem papierosowym, smogiem i innymi czynnikami drażniącymi, np. alergenami.

Ponadto nie możemy zapomnieć o wzmacnianiu odporności. Zbilansowana dieta bogata w warzywa i owoce, regularna aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu i unikanie stresu to fundamenty silnego układu immunologicznego.

Jeśli zapalenie zatok już się rozwinie, zawsze należy wyleczyć je do końca. Niepełna terapia zwiększa ryzyko nawrotów choroby, nawet jeśli objawy już ustąpiły. Dlatego za każdym razem warto stosować się ściśle do zaleceń lekarza lub instrukcji stosowania leków dostępnych bez recepty.

Jak złagodzić objawy zapalenia zatok?

Najczęstsze objawy zapalenia zatok, takie jak upośledzenie węchu, zatkany nos czy ból głowy i twarzy wynikają z zalegającego w drogach oddechowych śluzu. Dlatego podstawowym elementem leczenia jest jego upłynnianie i usuwanie. Pomóc w tym mogą kapsułki doustne zawierające mieszankę olejków eterycznych:

• eukaliptusowego,
• mirtowego,
• cytrynowego,
• pomarańczowego.

Olejki te wykazują właściwości przeciwzapalne i odkażające, ale przede wszystkim działają sekretolitycznie – pobudzają produkcję wodnistej wydzieliny, która miesza się ze śluzem zatokowym i go rozrzedza. Dodatkowo nasilają ruchy rzęsek na nabłonku dróg oddechowych, których zadaniem jest transport wydzieliny na zewnątrz. To sprawia, że olejki przyczyniają się do łatwiejszego i bardziej efektywnego oczyszczania zatok, a tym samym mogą skrócić czas trwania choroby i złagodzić jej objawy^[2].

Jeśli zapalenie zatok nawraca mimo wdrożonych działań profilaktycznych, warto skonsultować się z laryngologiem i poszukać przyczyny dolegliwości. Czasami konieczne jest wprowadzenie dodatkowych leków na receptę lub zabiegi korygujące nieprawidłowości anatomiczne.

^[1] Wachnicka-Bąk, A., Lipińska-Opałka, A., Będzichowska, A., Kalicki, B., & Jung, A. (2014). Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 10(1): 25-31.

^[2]Nurzyńska-Wierdak, R. (2015). Terapeutyczne właściwości olejków eterycznych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 25(1): 1-19.