Zatkane zatoki a bóle głowy – jak odróżnić migrenę od problemów z zatokami?

Silny ból głowy może mieć różne źródła – czasem winne są zatoki, innym razem migrena. Objawy bywają mylące, a od prawidłowej diagnozy zależy skuteczne leczenie. Jak więc rozpoznać, z czym naprawdę masz do czynienia?

Ból zatokowy i ból migrenowy – jak powstają?

Prawidłowe funkcjonowanie zatok zależy od dwóch czynników – ich drożności oraz sprawnego działania rzęsek pokrywających drogi oddechowe, które transportują śluz na zewnątrz. Gdy dochodzi do nadprodukcji wydzieliny (spowodowanej np. infekcją czy alergią), ujścia zatok mogą zostać zablokowane. To prowadzi do wzrostu ciśnienia w tym obszarze, zaburzeń wentylacji i rozwoju stanu zapalnego. Zalegający w zatokach śluz i tworzący się tam stan zapalny są główną przyczyną tzw. zatokowego bólu głowy.

Migrena natomiast ma podłoże neurologiczne. To tzw. pierwotny ból głowy, który nie ma podłoża chorobowego. U jej podstaw leży nadreaktywność układu nerwowego oraz uwalnianie cząstek prozapalnych, które powodują rozszerzenie naczyń oponowych i miejscowy stan zapalny. To prowadzi do pobudzenia włókien nerwowych i generuje silny ból głowy^[1].

Jak odróżnić zatokowy ból głowy od migreny?

Czasami trudno stwierdzić, jakie podłoże ma ból głowy – zwłaszcza jeśli okazjonalnie cierpisz na migreny. Dlatego w rozpoznaniu kluczowe są objawy towarzyszące oraz rodzaj odczuwanego bólu. W przypadku zapalenia zatok jest on pulsujący, zlokalizowany najczęściej w okolicach skroni, oczodołów czy policzków. Mogą towarzyszyć mu:

• zatkany nos,
• cieknąca lub spływająca po tylnej ścianie gardła wydzielina,
• upośledzenie węchu,
• uczucie rozpierania i tkliwość twarzy,
• gorączka,
• złe samopoczucie, zmęczenie^[2].

Z kolei migrena to napadowy, pulsujący ból, często jednostronny, który nasila się pod wpływem wysiłku czy emocji. Mogą mu towarzyszyć nudności, wymioty, światłowstręt i nadwrażliwość na dźwięki. U niektórych pacjentów przed napadem występuje aura, czyli dodatkowy zespół objawów, takich jak zaburzenia widzenia.

Jak łagodzić zatokowy ból głowy?

Jeśli ból głowy wynika z infekcji zatok, najważniejsze jest ich oczyszczenie z zalegającej wydzieliny. Pomóc mogą w tym domowe sposoby na zatoki, do których zaliczamy:

• inhalacje parowe, np. wodą z dodatkiem soli czy olejków eterycznych,
• płukanie zatok roztworem soli,
• ciepłe okłady na policzki i czoło.

Dodatkowo stosuje się również naturalne leki ziołowe, takie jak doustne kapsułki zawierające olejki eteryczne: eukaliptusowy, mirtowy, cytrynowy i pomarańczowy. Nasilają one produkcję wodnistego płynu w zatokach, który rozrzedza gęsty śluz. Usprawniają też fizjologiczne ruchy rzęskowe i wspomagają transport wydzieliny na zewnątrz. Wykazują również właściwości przeciwzapalne i antyseptyczne, mogą więc złagodzić objawy i przyspieszyć powrót do zdrowia^[3].

Doustnie stosowane olejki eteryczne są ciekawą alternatywą dla klasycznych inhalacji, w których cząsteczki pary osiadają przede wszystkim na błonie śluzowej nosa, nie przedostając się do zatok. Podanie olejków w formie kapsułki sprawia, że są w stanie zadziałać w głębszych partiach górnych dróg oddechowych.

Zarówno zatkane zatoki, jak i migrena mogą powodować silny ból głowy, ale jego przyczyny są zupełnie różne. Jeżeli wynika on z infekcji, to w większości przypadków do złagodzenia wystarczą domowe, naturalne metody. Jeżeli jednak ból często nawraca i towarzyszą mu niepokojące objawy, warto skonsultować się z lekarzem i poszukać jego przyczyny.

^[1]https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560787/ [dostęp 08.09.2025].

^[2] Arcimowicz, M. (2021). Ostre zapalenie zatok przynosowych w codziennej praktyce. Otolaryngologia Polska, 75(4): 40-50.

^[3] Rapiejko P., Talik P., Jurkiewicz D., Nowe możliwości leczenia ostrego zapalenia zatok przynosowych zgodnie z EPOS 2020, Otolaryngologia Polska 2021, 76(1): 29-39.